Ogólna zasada brzmi, że nagrody oraz premie dla pracownika trzeba opodatkować w taki sam sposób, jak wynagrodzenie ze stosunku pracy. Czy jednak opodatkowane są oba rodzaje premii czy tylko jedna z nich? Dlaczego premia musi mieć formę pieniężną? O tym wszystkim przeczytacie w poniższym artykule, do którego serdecznie zapraszamy.

Rodzaje premii

Artykuł zacznijmy od rozróżnienia dwóch podstawowych rodzajów premii:

• uznaniowej,
• regulaminowa.

Premia uznaniowa przyznawana jest tylko z dobrej woli pracodawcy. Zasady przyznawania tego rodzaju nagród nie muszą być jasne i ściśle wskazane. Otrzymują je pracownicy, którzy z punktu widzenia pracodawcy szczególnie na premię zasłużyli. Ważne jest jednak to, że pracownik nie może żądać dla siebie takiej premii uznaniowej, nawet jeśli jego zdaniem mu się on należy. Pracodawca natomiast nie może dyskryminować w ten sposób pracowników, ponieważ takie zachowanie reguluje już Kodeks pracy.

Drugi rodzaj premii, czyli premia regulaminowa, przyznawana jest zgodnie z zapisami w regulaminie danej organizacji. Czasem opisana jest też w obowiązującym regulaminie wynagrodzeń. Aby otrzymać premię regulaminową należy spełnić konkretne warunki. Samo przyznanie lub nieprzyznanie takiej nagrody może podlegać kontroli.

Znaczy to, że dany pracownik, który spełnił wszystkie warunki pracodawcy, odnośnie przyznawania premii regulaminowej, może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Zaniechanie przez pracodawcę wypłacenia tego rodzaju premii jest traktowane dokładnie tak samo, jak niewypłacenie wynagrodzenia zasadniczego.

Przykładowe premie regulaminowe to:

• premia za staż pracy,
• za pracę w warunkach szkodliwych,
• za pełnioną funkcję,
• za kierowanie zespołem pracowników.

Czy premia jest opodatkowana?

Na wstępie wspomnieliśmy o tym, że premia podlega obowiązkowi opodatkowania. Kwestie te regulują zapisy  w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym zapisem , oba rodzaje premii stanowią przychód pracy. Podlegają więc obowiązkowemu opodatkowaniu.

W praktyce znaczy to tyle, że pracodawca musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od wypłaconej premii. Wysokość tej zaliczki zależy od progu podatkowego. Wynosi 18% lub 32%. Wysokość premii zawsze wyraża się w kwocie brutto.

Poza tym, premia jako część dochodu ze stosunku pracy, musi stać się źródłem odprowadzania odpowiednich zaliczek na składki do ZUS-u.

Warto wiedzieć, że ni wszystkie świadczenia są rozliczane jednakowo. Na przykład  dotyczy to osób na zasiłkach z ZUS, lub nagród przyznawanych ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Warto sprawdzić, czy dane świadczenia nie są zwolnione z opodatkowania PIT.

Ogólnie więc przychód pracownika zawsze jest opodatkowany. Oto co uznajemy za przychód:

• wynagrodzenie zasadnicze pracownika,
• zapłata za godziny nadliczbowe,
• różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty, na przykład za niewykorzystany urlop,
• świadczenie pieniężne ponoszone za pracownika, czyli chociażby różnego rodzaju badania lekarskie,
• świadczenia nieodpłatne czy częściowo płatne, jak chociażby ubezpieczenie na życie.

Ustawa dosyć szczegółowo określa więc co wlicza się w przychód pracownika, a co za tym idzie, co podlega obowiązkowemu opodatkowaniu. W przypadku świadczenia pracowniczego jednak, to pracodawca powinien określić czy kwalifikuje się ono jako przychód. Warto też określić, czy dane świadczenie podlega któremuś ze zwolnień PIT lub ZUS.

Warunkiem, który kwalifikuje dane świadczenie jako przychód z wykonywanej pracy jest związek prawny lub faktyczny pomiędzy konkretnym świadczeniem a rzeczywistym stosunkiem pracy.

A jak wygląda sprawa z konkursami? Wygrana w nich również podlega obowiązku opodatkowania. Jest bowiem takim samym źródłem przychodu jak stosunek pracy. Nagrodę należy więc opodatkować dokładnie w ten sam sposób jak wypłatę.

Czy premia musi mieć formę pieniężną?

Oczywistym jest, że spora część pracowników najbardziej ceni premie pieniężne. Pracodawcy jednak mogą przyznawać nagrody w zupełnie innej formie. Mogą przyjmować one postać nagród rzeczowych, kart podarunkowych, upominków, czy chociażby kart pre-paid. Nagrodami uznaniowymi były kiedyś również dyplomy, listy gratulacyjne, pochwały a także odznaczenia. Dzisiaj odchodzi się już od tego rodzaju premii na rzecz wspomnianej wyżej nagrody pieniężnej.